محسن تیزهوش
Related Articles
مستندسازی فرهنگی، سفیدنمایی نهادهای دولتی و غیردولتی نیست. چنین اثری در فلسفه خود مستقل بوده و به شکلی شفاف در ذات حقیقت نگریسته و نگاهی درخور را به مخاطب عرضه میکند. مستندسازی فرهنگی فرآیند ثبت، حفظ و مطالعهی شیوهها، سنتها و بیانهای فرهنگی یک سرزمین است. این فرآیند برای حفظ میراث فرهنگی، ترویج و تقویت تفاهم بین فرهنگها حیاتی است.
سینمای مستند و جامعه فرهنگی رابطهای پویا و متقابل داشته و هر یک بر دیگری تأثیر میگذارند.
مستندساز و جامعهشناس در کنار اهالی فرهنگ یک شاهپیرنگ قوی برای ایجاد موجی از ثبات در امر توسعه و پایداری ارکان فرهنگی محسوب میشوند. فیلمهای مستند به عنوان قابهای حیاتی برای تاریخ عمل میکنند و دیدگاهها و تفسیرهای منحصر به فردی از گذشته ارائه میدهند.
این سبک از فیلمسازی میتواند سببساز حفاظت از غنای فرهنگی سرزمینی همچون لرستان شود؛ این سرزمین با داشتن سکونتهای تاریخی، شناسنامهای برای نسلهای آتی به شمار رفته و همین اتفاق لزوم ساخت مستندهای مرتبط با فرهنگ را پررنگتر میکند.
به عبارت دیگر، مستندسازی فرهنگی یک نظریه مصور است که تاثیری شگرف در روابط اجتماعی برجای میگذارد که در وسیعترین معنای خود، به مطالعه فرهنگ اشاره دارد که شامل شکلگیری، انتقال و تأثیر آن بر افراد و جوامع میشود. این نگاه تصویری از رشتههای مختلفی مانند انسانشناسی، جامعهشناسی و نشانهشناسی بهره میبرد تا تحلیل کند که چگونه باورها، اعمال و ارزشهای مشترک، رفتار انسان و ساختارهای اجتماعی را شکل میدهند.
به عنوان مثال در مستند «باراکا | ۱۹۹۲» شاهد یک عمق میدان وسیع از چشمانداز فرهنگی چند سرزمین هستیم که زیبا و مستقل به تصویر کشیده شده و برای سالها یک سند مطالعاتی قابل اتکاست. این در حالیست که یک مستند کوتاه هم میتواند برای ترویج گردشگری فرهنگی و جذب بازدیدکنندگان علاقهمند به سنتهای محلی مورد استفاده قرار گرفته و اطلاعات ارزشمندی را برای سیاستگذاری فرهنگی و مدیریت میراث ارائه دهد.
با نمایش غنای فرهنگی، مستندها به نسل جوان کمک میکنند تا با میراث خود ارتباط برقرار کرده و حس هویت خود را توسعه دهند.
در اصل، مستندهای فرهنگی نقش حیاتی در شکلدهی به درک ما از جهان، تقویت همدلی و تضمین حفظ و تجلیل از غنای فرهنگ بشری برای نسلهای آینده دارند. این ژانر از سینما با بازنمایی رویدادها سبب ایجاد تفکر شده و همین به تقویت روایتهای ملی در ابعاد جهانی کمک میکند.
فیلمهای مستند مانند آینهای عمل میکنند که ارزشهای فرهنگی را منعکس کرده و در عین حال افکار عمومی را شکل داده و با افزایش آگاهی های جامعه به حفظ فرهنگ کمک میکنند.
سینمای مستند با رویکرد فرهنگی میتواند در حفظ میراث تاریخی برای نسلهای آینده مؤثر باشد؛ آنها به عنوان ابزاری قدرتمند برای آموزش، تفسیر اجتماعی و تبادل فرهنگی، ترویج همدلی و به چالش کشیدن کلیشهها عمل کرده و بستری را برای بزرگان فراهم میکنند تا خرد و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و تداوم دانش فرهنگی را تضمین کنند.
رعایت اخلاق، انصاف و تعهد در مستندسازی فرهنگی یک اصل جدانشدنی در توسعه پایدار محسوب شده و فیلمسازان بهتر است که با مسئولیتپذیری به سراغ میراث فرهنگی بروند تا بتوانند قابی ماندگار از تاریخ را ثبت کنند.
