محسن تیزهوش
Related Articles
سباستیائو سالگادو، عکاسی مستندنگار متولد برزیل بود که بیش از یک ماه پیش و در سن ۸۱ سالگی درگذشت. درباره او مقالات و یادداشتهای فراوانی وجود دارد زیرا به خاطر عکسهای اجتماعی، نگاه بشر دوستانه و اهداف زیستمحیطی از شهرتی جهانی برخوردار است. سالگادو در طول چندین دهه فعالیت حرفهای خود، شرایط زندگی انسانی را با تمام پیچیدگیهایش، از اعماق فقر و رنج تا تابآوری و امید به تصویر کشید. او انسانی شریف و خستگیناپذیر و البته بیپروا بود و تمام زندگی خود را وقف کاری جاندار و ماندگار کرد. طبق گفته مجله عکاسی بریتانیا، عکسهای سالگادو در عین حال که شرایط دشوار را به تصویر میکشند، روح و وقار پایدار افرادی را که از آنها عکس میگیرد، نیز به تصویر میکشند.
در تحلیل عکسهای او میتوان به این نکته مهم رسید که سالگادو، هیچگاه بر اساس ترحم لحظهای را ثبت نکرد و همواره سوژههایش با وقار و بدون قضاوت ثبت شدهاند. عکسهای او در اوج جنگها و آوارگیهای اجتماعی و سیاسی دارای عمق احساسی، نگاهی اخلاقی و کرامتی انسانی است. عکاسی سباستیائو سالگادو، دریچهای قدرتمند به تجربه انسانی از جنگ و آوارگی ارائه میدهد و هم وحشت و هم بردباری افراد گرفتار در جنگ را به نمایش میگذارد. رویکرد سالگادو با انسانگرایی عمیقی مشخص میشود و از عکاسی خود نه تنها به عنوان هنر، بلکه به عنوان ابزاری برای تفسیر و حمایت اجتماعی استفاده میکند.
آثار او، به ویژه مجموعه «خروج»، در مقیاس وسیع مهاجرت انسانی و بار عاطفی آوارگی ناشی از جنگ، قحطی و بلایای طبیعی را به تصویر میکشد. این مجموعه پدیده جهانی مهاجرت انسان را مستند کرده و بر تجربیات پناهندگان، مهاجران و جمعیتهای آواره تمرکز دارد. سالگادو شش سال (۱۹۹۳-۱۹۹۹) را صرف سفر به ۴۰ کشور کرد و از مردمی که از جنگ، قحطی و بلایای طبیعی فرار میکردند، عکاسی کرد. این مجموعه، سختی، امید و تحمل افراد و جوامعی را که مجبور به ترک خانههای خود شدهاند را به تصویر کشیده. تصویرسازی قدرتمند سالگادو بر درک عمومی از مسائل جهانی تأثیر گذاشته و باعث افزایش آگاهی و الهامبخش بالقوه اقدامات خیریه شده است.
در تفسیر اجتماعی این مجموعه که میتوان آنها را به آثار ضدجنگ تعبیر کرد، بر هزینههای انسانی آوارگی تأکید شده و افرادی را که در اردوگاههای پناهندگی هستند، نشان میدهد. کار سالگادو اغلب روایتهای جریان اصلی را به چالش کشیده و آگاهی در مورد نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی را افزایش داده. در حالی که آثار سالگادو به طور گسترده مورد تحسین قرار گرفته است، اما به دلیل زیباییشناسی تراژدی نیز با انتقادهایی روبرو شده است. با این همه او به درستی به همگان نشان داد در زمانهای بحرانی(جنگ) باید بین روزنامهنگاری، هنر و تبلیغات یک مرز انسانی ترسیم کرد تا روایتهای مردم مستقل و دستنخورده به نسلهای بعدی برسد.
این پروژه طیف گستردهای از الگوهای مهاجرت را پوشش میدهد، از جمله مهاجرت آمریکای لاتین به ایالات متحده، یهودیان از اتحاد جماهیر شوروی سابق، پناهندگان هوتو رواندا، کوزوو و اعراب و آفریقاییهای جنوب صحرا که سعی در رسیدن به اروپا دارند. این مجموعه عمدتاً به صورت سیاه و سفید است و بر واقعیتهای تلخ و بار عاطفی موقعیتهایی که سالگادو ثبت کرده است، تأکید دارد. مجموعه «خروج» به طور گسترده در مشهورترین گالریهای دنیا به نمایش گذاشته شده و آگاهی در مورد بحران جهانی مهاجرت را افزایش داده و بحثهایی را در مورد علل و پیامدهای آوارگی برانگیخته است.
انسان معاصر همچنان درگیر جنگ و خشونت است و اهل تفکر و قلم میتوانند با الگو قرار دادن انسانی همچون سالگادو، رویکردی بیطرفانه و مستندگونه را برای بازگشت به پایداری صلح و آرامش انتخاب کنند زیرا بشر، برخی اوقات فراموش میکند که خون همهی انسانها سرخ است.
